პერტე უმიკაშვილის ხელნაწერთა კოლექციის (XIX ს.) ელექტრონული დამუშავება

Electronic Handling of the Manuscripts Collection of Petre Umikashvili (XIX c.)


Elguja Dadunashvili
Project Manger and
Research Director


David Makalatia
IT Developer


Marine Turashvili
Chief Specialist


Mary Khukhunaishvili -
Tsiklauri
Expert Folklorist


Eter Intskirveli
Expert Folklorist

ფოლკლორი ერის კულტურული მემკვიდრეობის ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს ნაწილს წარმოადგენს. მატერიალური კულტურის ძეგლებისაგან განსხვავებით, ფოლკლორული ნიმუშების არსებობის ფორმა ზეპირი სიტყვაა. იმ ქვეყნებში, სადაც სხვადასხვა მიზეზთა გამო დაგვიანდა ამგვარი ზეპირსიტყვიერების სათანადო წესით ფიქსაცია ბევრი რამ გარდასულ თაობებთან ერთად უკვე სამუდამოდაა დაკარგული. სამწუხაროდ, საქართველოც ამგვარ ქვეყანათა რიცხვს განეკუთვნება. აქედან გამომდინარე, ცხადია, ნებისმიერი რაოდენობის ახლად მიკვლეული უძველესი მასალა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ქართველოლოგიური კვლევისათვის.

ნებისმიერი ქართველოლოგისათვის კარგადაა ცნობილი პეტრე უმიკაშვილის კოლექცია, რომელიც, თუ მხედველობაში არ მივიღებთ კათოლიკე ბერის ბერნანდო ნეაპოლელის მიერ მე-17 საუკუნეში ჩაწერილ 13-იოდე ზღაპრის ტექსტს, საქართველოში სისტემური წესით შეკრებილ უძველეს მასალას წარმოადგენს. მიუხედავდ კოლექციის მიმართ დიდი ინტერესისა, დღემდე უცნობი რჩებოდა ის ფაქტი, რომ კოლექციის დიდი ნაწილი ხელმიუწვდომელია სამეცნიერო კვლევა-ძიებისათვის. ამის მიზეზი გახლავთ ის ძალადობა, რაც აღნიშნული კოლექციის მიმართ იქნა განხორციელებული მე-20 საუკუნის 30-იან წლებში. მხედველობაში გვაქვს ის ფაქტი, რომ მაშინდელმა გამომცემელმა, ნაცვლად იმისა რომ გადაეწერა მასალები და ასე მოეხდინა ტექტების სიტემატიზაცია, საქმის გაიოლების მიზნით დაჭრა ორიგინალები რითაც ერთმანეთს დააშორა ფურცლის უკანა გვერდზე არსებული ტექსტის ნაწილები. იმის გამო, რომ ამგვარ ფურცელთა რაოდენობა საკმაოდ დიდია, მათი იდენტიფიკაცია და პირველადი სახით აღდგენა შემდგომი დროის გამომცემლებს აღარც უცდიათ.

პროექტი ითვალისწინებს აღნიშნული პრობლემის ახალებურ გადაწყვეტას. ეს არის ხელნაწერი მასივის გრაფიკული ფაილების სახით დიგიტალიზაცია და მათ ურთიერთან ნახევრადავტომატურ რეჟიმში შედარება ხელნაწერი ტექსტების იდენტიფიკაციისა და გამთლიანების მიზნით.

პროექტის განხორციელება საშუალებას გვაძლევს უზრუნველვყოთ ქართული ფოლკლორის დღემდე უცნობი უძველესი ნიმუშების ხელმისაწვდომობა.

იდენტიფიცირებული ხელნაწერი ტექსტებისა და მათი თვისობრივი მახასიათებლების (ჟანრული კუთვნილება, სიუჟეტური ტიპი და ა.შ.) ქართული ფოლკლორის მონაცემთა ბაზებში განთავსება, იძლევა იმის მტკიცე გარანტიას, რომ პროექტით მიღწეული შედეგები ეფექტურად იქნება გამოყენებული დარგის განვითარების საქმეში. აღნიშნული კოლექციის ხელნაწერთა შიფრის საერთო პრეფიქსია fauf და faug.

* * *

Folklore is one of the most significant parts of the cultural heritage of the nation. In difference with the material monuments of culture it exists in oral form. In those countries where the fixation of this type of oral creation is to be late for different reasons, too much is lost together with their forefathers. Unfortunately, Georgia belongs to them.Hence, any new discovery of old materials is especially important for the Georgian Studies.

The scientists leading Georgian studies are well-informed about famous collection of Petre Umikashvili, which is the oldest collection recorded in system method, excluding 13 tales recorded by the Catholic monk Bernardo Napoles in 17 century.In spite of great interests to the collection of Umikashvili, the fact of inaccessibility of the collection for research was unknown up today.The reason is the violence realized on it in the 30s of the last century.We mean the fact, when the publisher of the texts for making easy his work cut the sheets of the records not making systematization and recopying of the texts and separated them from their back parts, where different texts were written. Posterior publishers did not try to restore the collection for the reason of a large amount of the papers.

The project implies solving the problem by the use of a modern method.The manuscript will be digitalized in graphic files and will be compared with each other in automatic regime for their identification and reunion.

Realization of the project will make accessible unknown old patterns of the Georgian folklore.

Providing of the Georgian folklore data base with the identified manuscripts of the collection and their qualitative indicators(generes,types of motifs and so on) is a guarantee of an effective use of the results of the project for the development of the branch of the science. Common Pprefix of the code of the given collection begins with fauf and faug.

ივანე ჯავახიშვილის თბილისი სახელმწიფო უნივერსიტეტი | შოთა რუსთაველის ქართული ლიტერატურის ინსტიტუტის ფოლკლორის არქივი
შოთა რუსთაველის ეროვნული სამეცნიერო ფონდი | თბილისი 2013/14
elguja.dadunashvili@uni-jena.de | marine.turashvili@gmail.com